Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610 – 641)
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

 

α. Εξωτερικοί κίνδυνοι
οι επιπτώσεις των Αβαροσλαβικών επιδρομών στη χερσόνησο του Αίμου

• Στο βορειότερο τμήμα της χερσονήσου καταστρέφονται ακμαίες πόλεις.
• Μεγάλο τμήμα του πληθυσμού εξοντώνεται…
• Επανειλημμένα πολιορκείται η Θες/νίκη

Οι σκλαβηνίες
Σκλαβηνίες = νησίδες σλαβικού πληθυσμού σκορπισμένες ανάμεσα στους ντόπιους.

• Στο εσωτερικό της χερσονήσου του Αίμου μειώνεται ο ελληνικός πληθυσμός
• Διατηρείται όμως στις παράκτιες περιοχές και τις πόλεις
• Τέλος του 8ου αιώνα ξεκινά η αποκατάσταση της βυζαντινής διοίκησης και της αφομοίωσης των Σλάβων.
• Αρχές του 7ου αιώνα ο στρατός καλεί τον Ηράκλειο στο θρόνο. Η κατάσταση είναι κρίσιμη.

Πέρσες

• Ο κίνδυνος από τους Πέρσες είναι άμεσος.
• 613 καταλαμβάνουν τη Συρία
• 614 καταλαμβάνουν τα Ιεροσόλυμα και παίρνουν τον Τίμιο Σταυρό…
• 619 ο Ηράκλειος κάνει ειρήνη με το χαγάνο των Αβάρων.
• Μεταφέρονται στρατεύματα στη Μικρά Ασία.

O ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΕΡΣΩΝ

• ο πόλεμος έγινε σε ατμόσφαιρα θρησκευτικής έξαρσης («…οι εχθροί του Θεού…»)
• η Εκκλησία πρόσφερε ηθική και υλική υποστήριξη απεριόριστη…
• η εκστρατεία στρεφόταν εναντίον των πυρολατρών Περσών που κατείχαν τους Αγίους Τόπους.
• Στη Νινευή ο περσικός στρατός αφανίστηκε
• Ο Σιρόης υπογράφει ειρήνη με την οποία το βυζάντιο ανακτά όλα του τα χαμένα εδάφη
• Ο Ηράκλειος γίνεται θριαμβευτικά δεκτός στην Κων/πολη
• 630 υψώνει τον Τίμιο Σταυρό στα Ιεροσόλυμα.

β. εσωτερική αναδιοργάνωση

έγινε μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση με τη δημιουργία των θεμάτων

ΘΕΜΑΤΑ:Η ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

• Αρχικά ήταν στρατιωτικές μονάδες που μετακινούνταν σε όλη την επικράτεια.
• Αποκτούν μόνιμη εγκατάσταση και οι περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν πήραν το όνομά τους και εξελίχθηκαν σε διοικητικές περιφέρειες.
• Ο στρατηγός ασκεί την ανώτατη στρατιωτική και πολιτική εξουσία.
• Τα πρώτα θέματα οργανώθηκαν στη Μ. Ασία στα μέσα του 7ου αιώνα.
• επεκτάθηκαν και στη Βαλκανική

Στρατιωτόπια:

• ήταν κτήματα που ανήκαν στους στρατιώτες για να συντηρούν το άλογο και τον οπλισμό τους.
• Το κτήμα, και οι στρατιωτική υπηρεσία μεταβιβάζονταν από τον πατέρα στον πρωτότοκο.

3. Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ (σελ. σχολ. βιβλίου 16, 17)
α. Η ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

• Νότια Αραβία: αγροτική κοινωνία μόνιμα εγκαταστημένη.
• Βόρεια Αραβία: αποκλειστικά νομάδες με φυλετική οργάνωση.
• Οι νομάδες εμπλέκονταν σε εμφυλίους και λεηλατούσαν τα καραβάνια
• Δεν αποτελούσαν απειλή για το Βυζάντιο.

Β. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΑΒΩΝ
ΜΩΑΜΕΘ

• οδηγός καραβανιών από τη Μέκκα
• γνώριζε καλά το Χριστιανισμό και τον Ιουδαϊσμό
• διδάσκει νέα θρησκεία
• κατηγορεί τους συμπατριώτες του ως ειδωλολάτρες
• 622 διωγμένος από τη Μέκκα καταφεύγει στη Μεδίνα.
• Μέκκα Μεδίνα = Εγίρα = αφετηρία χρονολογικού συστήματος των Αράβων
• Στη Μεδίνα ιδρύει κοινότητα πιστών
• Σε 10 χρόνια
  1. επιβάλλει τη διδασκαλία του
  2. ενώνει τις Αραβικές φυλές
  3. ενώνει πολιτικά την Αραβική χερσόνησο

ΤΖΙΧΑΝΤ = ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

• Ιερό βιβλίο το Κοράνιο
• Με το σπαθί πρέπει να διαδώσουν τη θρησκεία τους στους απίστους
• Έτσι εξασφαλίζουν θέση στον Παράδεισο
• Η πίστη τους βασικός παράγων για την εξάπλωση της θρησκείας τους

ΤΟ ΘΕΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

• Πολλά στοιχεία από χριστιανισμό & Ιουδαϊσμό
• Το Κοράνιο καθορίζει τα καθήκοντα όλων των πολιτών
• Ταύτιση του Κράτους με τη θρησκευτική κοινότητα
• Οι δίκες από το Μουφτή ή Καδή βάσει του Κορανίου
• Θρησκευτική και κοσμική δικαιοσύνη ταυτίζονται
• Ο ανώτατος άρχοντας είναι κοσμικός & θρησκευτικός ηγέτης

Ο ΧΑΛΙΦΗΣ

• 632 πεθαίνει ο Μωάμεθ, τον διαδέχεται ο Χαλίφης = ο τοποτηρητής του
• είναι θρησκευτικό πρότυπο για τους πιστούς
• είναι αρχηγός του Κράτους με όλη την κοσμική εξουσία στα χέρια του
• υπεύθυνος για την τήρηση των εντολών του Κορανίου

4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ (σελ 18,19,20)
Α. Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ

• 632 = θάνατος του Μωάμεθ
• - 640 = κατακτούν Συρία, Περσία, Παλαιστίνη, Μεσοποταμία, Αρμενία
• 646 = κατάκτηση Αιγύπτου, του σιτοβολώνα της Βυζ. Αυτοκρατορίας
• 8ος αιώνας = Βόρεια Αφρική και μέρος της Ισπανίας
• 732 = μάχη στο Πουατιέ = αναχαιτίζονται από τους Φράγκους

ΑΙΤΙΑ ΑΡΑΒΙΚΩΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΩΝ

• οι Βυζαντινοί και οι Πέρσες εξαντλημένοι από τους πολέμους
• μονοφυσιτισμός = ψυχικό σχίσμα μεταξύ κέντρου & ανατολικών επαρχιών

Β. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ και ΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΙΕΣ ΤΗΣ ΚΩΝσταντινούΠΟΛΗΣ

• 649 = άλωση της Κωνστάντιας, πρωτεύουσας της Κύπρου
• 654 = καταλαμβάνονται Κως και Ρόδος
• στόχος του Μωαβία η Κωνσταντινούπολη
• 674-678 = αποτυγχάνουν να καταλάβουν την Πόλη
• ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ
• 685 = ταπεινωτική ειρήνη – αυξάνεται το γόητρο του Βυζαντίου
• 717 = οι Άραβες προ των τειχών της Πόλης (Λέων ο Ίσαυρος) – ΥΓΡΟΝ ΠΥΡ – τέλος απειλής.

Γ. ΟΙ ΑΡΑΒΟΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΤΗ Μ. ΑΣΙΑ και ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

• ο πόλεμος μεταφέρεται στη Μ. Ασία
• εσωτερικές διαμάχες στο χαλιφάτο

Η κυριαρχία του Βυζαντίου στη Μεσόγειο κλονίζεται

• 821–823: 1) εξέγερση του Θωμά του Σλάβου 2) Άραβες καταλαμβάνουν την Κρήτη και κάνουν απόβαση στη Σικελία
• 838: ο Θεόφιλος των Αράβων = καταστροφή Αρμορίου

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

• τερματίζεται η ελληνορωμαϊκή κυριαρχία στη Μεσόγειο
• συγκυριαρχούν Άραβες και Βυζαντινοί
• τα σύνορα του Β. υποχωρούν στη γραμμή Κρήτη – Κύπρος και Λυκία – Κιλικία
• Μειώνεται ο πληθυσμός των νησιών και των ακτών του Αιγαίου
• Περιορίζεται το εμπόριο
• Οι μικρασιατικού πληθυσμοί υποφέρουν οικονομικά

ΤΟ ΦΡΑΓΚΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ: ΜΕΡΟΒΙΓΓΕΙΟΙ – ΚΑΡΟΛΙΔΕΣ (σελ. 28-31)

1. Τέλος του 5ου αιώνα ο Χλωδοβίκος (γενάρχης της δυναστείας των Μεροβιγγείων ) ιδρύει το εκχριστιανισμένο βασίλειο των Φράγκων.
2. μετά από αυτόν εμφύλιοι πόλεμοι το κράτος διασπάται και περνάει κρίση σε όλους τους τομείς (8ος αιώνας)
3. η Εκκλησία είναι ο μοναδικός παράγοντας εξουσίας.

ΚΑΡΟΛΟΣ

1. ο Αυλάρχης Κάρολος Μαρτέλος νικά τους Άραβες στο Πουατιέ (732)
2. Ιδρύει τη δυναστεία των Καρολιδών:
3. ο Πάπας επειδή απειλούνταν από τους Λογγοβάρδους στέφει το γιο του Καρόλου Πιπίνο ελέω θεού Βασιλέα.
4. ο Πιπίνος Α' δωρίζει στον Πάπα την περιοχή από Ραβέννα μέχρι Ρώμη.
5. βαθαίνει το χάσμα Ανατολής και Δύσης.
6. Καρλομάγνος: επεκτείνει τη φραγκική επικράτεια.

7. ΜΕΤΡΑ ΚΑΡΟΛΟΥ:

• 200 κομητείες (κόμητες + επίσκοποι ασκούν την εξουσία)
• βασιλικοί απεσταλμένοι
• εκκλησιαστική μεταρρύθμιση η Εκκλησία παράγοντας ενότητας.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΩΝ

1. 774 = ο Κάρολος καταλύει το κράτος των Λογγοβάρδων = ισχυρή βασιλεία
2. 781 = αρραβώνες Κων/νου Στ΄με Ροτρούδη (ακυρώνονται)
3. Λέων ο Γ΄ ζητά τη βοήθεια του Καρόλου
4. 800 (Χριστούγεννα) στέφεται μέγας και ειρηνοποιός αυτοκράτωρ, κυβερνήτης του Ρωμαϊκού Κράτους
5. έδρα το Άαχεν = Aυτοκρατορία
6. πλήρης η διάσπαση Ανατολής – Δύσης
7. τελικά επέρχεται συμβιβασμός.

ΔΙΆΣΠΑΣΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΡΟΛΟΥ 
ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

• Επί Μιχαήλ Γ΄ έχουμε πρόοδο στους τομείς της παιδείας & της οικονομίας
• Επιτυχίες κατά των Αράβων.

α) Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων

1. Ανεπιτυχής επίθεση των Ρώσων κατά της Κων/πολης (860)
2. Ιεραπόστολοι βυζαντινοί εκχριστιανίζουν τους Ρώσους.
3. 863 ο ηγεμόνας της Μοραβίας Ρατισλάβος καλεί ιεραποστόλους.
4. Επικεφαλής οι αδερφοί Κων/νος - Κύριλλος και Μεθόδιος.

5. Ο Κύριλλος

1. γνώριζε τη σλαβονική γλώσσα
2. επινόησε το γλαγολιτικό αλφάβητο
3. μετέφρασε την Αγία Γραφή στα σλαβονικά
4. ο βυζαντινός πολιτισμός ρίζωσε
5. μπήκαν τα θεμέλια της εθνικής φιλολογίας των Σλάβων
6. Οι Βούλγαροι ζητούν ιεραποστόλους από τον πάπα.
7. Το Βυζάντιο αντιδρά αστραπιαία και αποκλείει τα σύνορα και τα παράλια της Βουλγαρίας.
8. Ο ηγεμόνας των Β. Βόρης ενδίδει και βαπτίζεται στην Κωνσταντινούπολη (Μιχαήλ)

β) ο ανταγωνισμός μεταξύ των δυο Εκκλησιών και το Πρώτο Σχίσμα

1. Ο ελληνικός κλήρος οργανώνει τη Βουλγαρική Εκκλησία (Φώτιος)
2. Ο Βόρης συντρίβει τους βογιάρους (εθνική θρησκεία)
3. Η διοίκηση ανατίθεται σε έλληνα επίσκοπο
4. Ο Βόρης δυσαρεστείται και στρέφεται στη Ρώμη.
5. Φώτιος + Αυτοκράτορας αποκρούουν την παρέμβαση της Ρώμης
6. Ο Φώτιος κατηγορεί τη Δ. Εκκλ. Για θέματα λατρείας & δογματικά
7. 867 το filioque απορρίφθηκε με Σύνοδο
8. Ο πάπας Νικόλαος αναθεματίζεται (Πρώτο Σχίσμα)
9. Σύνοδος Κων/πολης: η Βουλγαρία στη δικαιοδοσία του πατριαρχείου της Κων/πολης.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ α) Η ανώτερη αριστοκρατία

• Από τον 8ο αιώνα αρχίζει η αντικατάσταση των μεγαλογαιοκτημόνων από την παλατιανή αριστοκρατία
• Οι αριστοκράτες μισθοδοτούνται
• Οι γαιοκτήμονες συρρέουν στην Κων/πολη
• Τέλος 10ου αιώνα, επιγαμίες μεταξύ γαιοκτημόνων και αριστοκρατών
• Ενοποιείται η κυρίαρχη τάξη
• Οι βασιλικοί μονοπωλούν τα αξιώματα και κυριαρχούν σε όλους τους τομείς
• Είναι ακόρεστοι για πλούτο
• Οι δυνατοί πιέζουν ασφυκτικά τους αγρότες και το δήμο και γίνονται προστάτες τους

β) Η μεσαία τάξη

• 10ος και 11ος αιώνας = η εμποροβιοτεχνική τάξη πηγή ευημερίας
• αυξάνεται η κυκλοφορία του νομίσματος
• τολμηροί μεγαλέμποροι επιχειρούν μακρινά ταξίδια, εμπορεύονται πολύτιμα προϊόντα της Ανατολής και αποκομίζουν τεράστια κέρδη

η τάξη αυτή:

• συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή
• ενθρονίζει και εκθρονίζει αυτοκράτορες
• παίρνει μέρος στη Σύγκλητο

γ) Η κοινωνία του χωριού και η πάλη κατά των δυνατών

• δεσπόζει ο ιερέας
• οι δυνατοί κατέχουν την οικονομική δύναμη
• τον κορμό αποτελούν οι ελεύθεροι μικροϊδιοκτήτες
• τέλη του 8ου αιώνα = εντείνονται οι κοινωνικές διαφορές
• η νέα αριστοκρατία ανέρχεται κοινωνικά και πλουτίζει
• οι μικροκαλλιεργητές πιέζονται από φόρους
• παραχωρούν τους κλήρους τους και γίνονται πάροικοι
• οι Μακεδόνες με το αλληλέγγυον πλήττουν τους δυνατούς.

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
α. Η βυζαντινή διπλωματία

• Τα διακρατικά ζητήματα λύνονταν με ευκαιριακή αποστολή πρέσβεων.
• Οι πρεσβευτές ήσαν πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα.
• η βυζαντινή διπλωματία κατέφευγε ενίοτε σε:
• χορηγίες
• σύναψη συμμαχιών (επιγαμίες)
• εμπορικές συνθήκες
• εκχριστιανισμό
• Ο αυτοκράτορας χάραζε την εξωτερική πολιτική.
• Ο ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ= υπεύθυνος για υποδοχή ξένων….

β. Οι σχέσεις με τους Άραβες

• Οι αραβοβυζαντινές συγκρούσεις στο αποκορύφωμά τους.
• 904 = ΑΛΩΣΗ Θεσ/νίκης από τους Άραβες μέτρα για την ενίσχυση του βυζαντινού στόλου.
• 944 = άλωση της συριακής ‘Εδεσσας από τον Ιωαν. Κουρκούα και η ανάκτηση του ιερού μαντηλίου.
• 961 = Κρήτη.
• 965 = Κύπρος περιορίζεται η πειρατική δραστηριότητα των Αράβων
• Νικηφόρος Φωκάς και Ιωάννης Τσιμισκής επεκτείνουν τα σύνορα μέχρι Συρία και Παλαιστίνη + Κιλικία και Συρία
• Υπογράφονταν και συνθήκες ειρήνης με τους Άραβες.

γ. Οι σχέσεις με τους Βουλγάρους
γ1. ΟΙ Βούλγαροι υπό τον Συμεών.

• Ο Συμεών μεταφέρει την πρωτεύουσα από την Πλίσκα στην Πρεσλάβα.
• Ο ημιαργείος Συμεών ανταγωνίζεται το Βυζάντιο για την κυριαρχία στα Βαλκάνια.
• Όνειρό του: Βουλγαροβυζαντινή αυτοκρατορία με αυτοκράτορα τον ίδιο.
• Από χάνος βασιλεύς.
• 913 προ των τειχών της Κων/πολης.
• αποτυγχάνει και ο Πατριάρχης Νικόλαος Μυστικός ενισχύει το κύρος του Συμεών που αργότερα αυτοαναγορεύτηκε Βασιλεύς των Βουλγάρων και των Ρωμαίων.
• 924 = αποτυχημένη προσπάθεια να καταλάβει την Πόλη.
• Ο Πέτρος συνήψε ειρήνη με το βυζάντιο, νυμφεύτηκε την εγγονή του Ρωμανού Λεκαπηνού και έγινε βασιλεύς της Βουλγαρίας

γ2. Η ίδρυση νέου βουλγαρικού κράτους από τον Σαμουήλ. Η υποταγή του στο Βυζάντιο.

976 = Σαμουήλ. Επεκτείνει τις βουλγαρικές κτήσεις μέχρι Δούναβη
και κεντρική Ελλάδα.

Βασίλειος ο Β’ = διπλωματικά μέσα.

• 977 = Νικηφόρος Ουρανός, νικά στο Σπερχειό.
• 1014 = μάχη του Κλειδίου ( Στρυμόνας).
• 1018 = Η Βουλγαρία προσαρτάται στο Βυζάντιο ( προσπάθεια εξελληνισμού)

δ. Οι σχέσεις με τους Ρώσους. απειλήθηκε πολλές φορές αλλά προχώρησε σε εμπορικές σχέσεις.
κατέβαιναν με μονόξυλα το Δνείπερο για να ανταλλάξουν προϊόντα τους με μεταξωτά.
957 η Όλγα επισκέπτεται το Βυζάντιο (βάσεις του οριστικού
εκχριστιανισμού των Ρώσων)
τέλος του 10ου αιώνα ο Βλαδίμηρος νυμφεύεται την πορφυρογέννητη Άννα.
Βαπτίζεται χριστιανός.
Η Ρωσία αποκτά διεθνές κύρος.
ο βυζαντινός πολιτισμός εισάγεται στη Ρωσία.

======

ε. Η βυζαντινή πολιτική στην Ιταλία και
η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους.

 Νικηφόρος Φωκάς = προστατεύει τις βυζαντινές επαρχίες από τους Άραβες.
 Με τη στέψη του Όθωνα αρχίζουν οι έριδες.
 Ο Νικ. Φωκάς δεν αναγνωρίζει τον Όθωνα και απαιτεί να αποχωρίσουν
οι Γερμανοί από τα βυζαντινά εδάφη.
 Ο πρεσβευτής Λιουτπράνδος φεύγει άπρακτος.
 Επί Ιωάννη Τσιμισκή οι σχέσεις βελτιώνονται.
 Όθων Β΄+ Θεοφανώ.
 1071 = οι Νορμανδοί κατακτούν τις βυζαντινές κτήσεις.

στ. Το σχίσμα μεταξύ των δυο Εκκλησιών 1054.

 Ξεκίνησε από διαφωνίες σε θεολογικά και δογματικά ζητήματα…
 Κύρια αιτία η πρωτοκαθεδρία της Ρώμης.
 Μιχαήλ Κηρουλάριος και Ουμβέρτος = αδιάλλακτοι.
 Αφορίστηκαν αμοιβαία.

ζ. Οι σχέσεις με τις ιταλικές ναυτικές πόλεις.

 10ος αιώνας = ανάπτυξη ιταλικών ναυτικών πόλεων (Βενετία)
 στενές σχέσεις με το Βυζάντιο.
 Ο Βασίλειος ο Β΄συνήψε ευνοϊκή εμπορική συνθήκη…. = αρχή παραχώρησης προνομίων….


Σελ. 7η (σελ. βιβλίου 50 & 51 )

7.Οικονομία και κοινωνία στη Δυτική Ευρώπη.
Το σύστημα της Φεουδαρχίας.
α. Χαρακτηριστικά και εξέλιξη.
 Αγροτική κοινωνία αδύναμη.
 Ζητούν τη βοήθεια των αρχόντων = δεσμοί εξάρτησης (έτσι αρχίζει πάντα το κακό )
 Βασάλοι = υποτελείς ευνοούμενοι των αρχόντων (τα τσιράκια τους!!)
 Φέουδο = γη παραχωρημένη στους βασάλους.
 Ποιες οι υποχρεώσεις των βασάλων;
 Ποια η επίπτωση αν δεν ήταν συνεπής σ’ αυτές;
 Τελετή περιβολής = τελετή κατά την οποία επίσημος άρχοντας αναγνωριζόταν ως υποτελής άλλου ισχυρότερου άρχοντα (όπως στο Bravehart)
ΒΑΣΙΛΙΑΣ
ΚΟΜΗΤΕΣ
ΒΑΡΩΝΟΙ
ΜΑΡΚΗΣΙΟΙ…(και δε συμμαζεύεται  )
 ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΓΕΩΡΓΟΙ = μικροϊδιοκτήτες ΟΙ ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΖΩΗΣ
 δουλοπάροικοι = η πλειονότητα των αγροτών.
ΑΘΛΙΕΣ
 Δούλοι = ΚΙΝΗΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ!!! (KATI ΣΑΝ ΤΙΣ ΚΑΤΣΑΡΟΛΕΣ…ΟΧΙ ΠΑΙΖΟΥΜΕ!!)

Β. Η επικράτηση του συστήματος της Φεουδαρχίας.

 Αναπτύσσεται τον 8ο αιώνα.
 Επί Καρλομάγνου ο στρατός γίνεται φεουδαρχικός.
 Επί Καρόλου παραχωρούνται γαίες στους βασιλικούς αξιωματούχους.
 10ος & 11ος αιώνας = γενικεύεται το σύστημα λόγω των εχθρικών επιδρομών.


Σελ 8η (σελ. βιβλίου 53 – 55)

Κεφάλαιο 3ο

1. Εσωτερική κρίση και εξωτερικοί κίνδυνοι
(1054 – 1081)

α. πολιτική αστάθεια και οικονομικά προβλήματα.

 Πολιτικοί ή στρατιωτικοί προωθούν αυτοκράτορες.
 Δυναμικά αναμειγνύεται η Εκκλησία ( Μιχαήλ Κηρουλλάριος).
 Η κρατική οικονομία καταρρέει ( εκμίσθωση φόρων, εξαγορά αξιωμάτων, περικοπή δαπανών….).

β. εξωτερικά προβλήματα. Η μάχη του Ματζικέρτ.

 Προβλήματα στην άμυνα ( Ιταλία – Βαλκάνια – Ανατολή ).
 1000 οι Σελτζούκοι Τούρκοι κινούνται δυτικά και εξαφανίζουν την αραβική κυριαρχία.
 1071 ο Ρωμανός ο Διογένης τους αντιμετωπίζει στο Μαζτικέρτ.
 ο βυζ. στρατός αποδεκατίζεται.
 Ο Αυτοκρ. αιχμαλωτίζεται, υπογράφει ειρήνη,επιστρέφει και εξοντώνεται.
 Οι Τούρκοι ακυρώνουν την ειρήνη. Καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας

γ. άλλα εξωτερικά και εσωτερικά προβλήματα.

• Ο Νορμαδός Ροβέρτος Γυισκάρδος καταλαμβάνει τις βυζαντινές κτήσεις στην Ιταλία.
• Οικονομική κρίση τεράστια
• Αιματηρή λαϊκή εξέγερση
• Με τον Αλέξιο Κομνηνό η κατάσταση βελτιώνεται.


Σελίδα 9η
(σελ. σχ. βιβλίου 55 - 56)
2. Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ
(1081 - 1185)

α. Η διοίκηση & η οικονομία
• Υπερβολική αύξηση του αριθμού των αξιωμάτων.
• Η διοίκηση παύει να είναι συγκεντρωτική.
• Αυξάνεται ο αριθμός των θεμάτων…

 Κερδοσκοπική οικονομική πολιτική (νοθευμένο νόμισμα…)
 Αυξάνονται διαρκώς οι φόροι.
 Υποχρεωτική προσφορά εργασίας.
 Η απληστία των φοροεισπρακτόρων επιδεινώνει την κατάσταση των αγροτών.

β. Ο στρατός και ο θεσμός της πρόνοιας.

 Τώρα στο στρατό οι πρωτονοτάριοι.
 ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
 Ο στρατός γίνεται κυρίαρχη τάξη, ζει σε βάρος του πληθυσμού.

γ. Η προσπάθεια για μεταρρύθμιση. Ο μόνος που ενδιαφέρθηκε ήταν ο Ανδρόνικος ο Α΄.
 Αγωνίστηκε εναντίον των καταχρήσεων και της διαφθοράς,
αλλά με βίαια μέσα.
 Εξελίχθηκε σε τύραννο.
 Το πρόγραμμά του απέτυχε.
 Επιδεινώθηκαν οι σχέσεις με τη Δύση.


σελ.10η
(σελ. σχολ. βιβλίου 61 - 63)



5.Οικονομικές μεταβολές στη Δυτική Ευρώπη.

α. Ο πληθυσμός και η γεωργία.

 Ενδείξεις ακμής στη Δυτ. Ευρώπη και Βόρεια Ιταλία.
 Καλλιεργούμενες εκτάσεις και πληθυσμός αυξάνονται.
 Νέες πόλεις, εμπόριο, βιοτεχνία.
 Γεωργική επανάσταση….sos

β. οι πόλεις.

 Ιδρύονται πολλές πόλεις και ανεγείρονται φρούρια.
 Επηρεάζεται η ύπαιθρος.
 Ο καταμερισμός εργασίας επιβάλλεται από την πρόοδο της τεχνολογίας.
 Νερόμυλος και αργότερα ανεμόμυλος = κύριες πηγές ενέργειας.
 Οι πόλεις = κέντρα οικονομικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής.

γ. Το εμπόριο.
(11ος και 12ος αιώνας)

 Το αγροτικό πλεόνασμα διατίθεται στις πόλεις.
 Ευρεία ακτίνα δράσης, προς όλα τα σημεία της χριστιανοσύνης και
του μουσουλμανικού κόσμου.
 Εμπορικά κέντρα…
 Το εμπόριο δια θαλάσσης…(πυξίδα και πρυμναίο πηδάλιο)
 Εμποροπανηγύρεις…
 Ναυτικές εταιρείες…(τεράστια κέρδη)


σελ.11η
(σχολ. βιβλ. 67 – 71)

ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ

α. Οι αιτίες (SOS)

1. Η αναβίωση των προσκυνημάτων στους Αγίους Τόπους.
2. Η φημολογίες για ωμότητες σε βάρος των προσκυνητών (1055)
3. οι χρονογράφοι του 12ου αιώνα αναφέρουν ως κύρια αιτία το φανατισμό
των Τούρκων.
4. Η επιθυμία του παπισμού να ενισχύσει τη θέση του έναντι…
(Αλέξιος Α’, Ερρίκος ο Δ’, Πατζινάκες, Κομάνοι, αποστολή σταυροφόρων…)

β. Οι τρεις πρώτες σταυροφορίες.

Νοέμβ. 1095 = Πάπας Ουρβανός κηρύσσει την Πρώτη Σταυροφορία.
(Ο Θεός το θέλει…ναι καλάαααα)
ακολούθησε ο λαός με την ελπίδα της αιώνιας σωτηρίας(τώρα σώθηκε!!!!)
για να βελτιώσουν την οικονομική θέση τους(πείνα, επιδημίες)
ανοργάνωτη σταυροφορία…εξοντώθηκαν.
Σταυροφορία φεουδαρχών…ο Αλέξιος τους πέρασε απέναντι, νίκησαν τους Τούρκους (1097 Δορύλαιο) και έδωσαν τα εδάφη στο Βυζάντιο.
1099 κατάληψη Ιεροσολύμων (φραγκικό βασίλειο)
οι μουσουλμάνοι σημειώνουν επιτυχίες

2η και 3η Σταυροφορία.
 Ήττες των Σταυροφόρων
 Απώλειες Βυζαντίου.
 Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος = καταλαμβάνει την Κύπρο και την
πουλά στους Φράγκους Λουζινιάν(του περίσσευε  )



σελ. 12η

γ. Τα αποτελέσματα των τριών πρώτων Σταυροφοριών ( SOS ) Κανένας από τους στόχους δεν πραγματοποιήθηκε.
 Η κατάκτηση των Αγίων Τόπων δεν κράτησε πολύ.
 Αναζωπυρώθηκε το μίσος Χριστιανών και Μουσουλμάνων.
 Εχθρότητα μεταξύ Λατίνων και Ελλήνων (Άλωση Κων/πολης).
 Ανταγωνισμοί….
 Περιορισμένα οικονομικά οφέλη.
 Ενίσχυση της παρουσίας ιταλικών ναυτικών δυνάμεων.
 Οι ιππότες αποδεκατίστηκαν.
 Έχασε και η Εκκλησία.
 Μοναχικά τάγματα ταλαιπωρούν τη Δύση.

δ. Η Τέταρτη Σταυροφορία. ( SOSARA!!!)
 Τέλος του 12ου αιώνα αδύναμη η Αυτοκρατορία σε όλους τους τομείς….
 Ιννοκέντιος ο Γ΄ (στα ελληνικά = αθώος!!! ναι καλά όλη η αθωότητα επάνω του έπεσε :) =
4η Σταυροφορία
 Αρχηγός ο Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός.
 Στη Βενετία συγκεντρώνεται ο στρατός
 Προορισμός = Αίγυπτος ή Συρία (αλλά έχασαν το δρόμο!!!)
 1201 σύμβαση….
 Ο Ισαάκιος Άγγελος τους καλεί να τον βοηθήσουν (!!!!).
 1203 οι Σταυροφόροι προ των τειχών.

Ε. Η άλωση της Κων/λης από τους Σταυροφόρους.
 17 Ιουλίου 1203 καταλαμβάνουν την Πόλη και αποκαθιστούν
τον Ισαάκιο.
 Επιβάλλουν φορολογία.
 Ο Αλέξιος ο 5ος Δούκας Μούρτζουφλος(κατά το όνομα και η χάρη) καταλαμβάνει το θρόνο.
 13 Απριλίου 1204 κατάληψη της Κων/πολης.
 Φραγκοκρατία στον Ελλαδικό θρόνο – 17ο αιώνα.

σελ.13η


ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο

(ΣΕΛ. ΒΙΒΛΙΟΥ 73 – 75)

1. Τα Λατινικά Κράτη και η αντίσταση των Ελλήνων.

α.Τα λατινικά κράτη

Μετά το 1204 ένα μωσαϊκό βασιλείων & ηγεμονιών αντικαθιστούν τη Βυζ. Αυτ.

ΒΕΝΕΤΙΑ
 Πήρε τα πιο σημαντικά νησιά και λιμάνια Ιονίου & Αιγαίου καθώς & μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας.

ΦΡΑΓΚΟΙ – ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΙ
 Επειδή κατακερματίστηκαν σε περίπλοκο σύστημα πολλών κρατιδίων, ήσαν λιγότερο ισχυροί.
 Ο Βενετός Ερρίκος Δάνδολος επέβαλε τον Βαλδουίνο της Φλάνδρας ως αυτοκράτορα της Κων/πολης.

ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΘΕΣ/ΚΗΣ
 Ιδρυτής ο Βονιφάτιος ο Μομφερατικός, υποτελής του Βαλδουίνου.
 Βραχύβιο βασίλειο μεταξύ Μοσυνόπολης (Κομοτηνής) & Αξιού.

ΔΟΥΚΑΤΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
 Ιδρυτής ο Βονιφάτιος την είχε υποτελή.
 Περιλαμβάνει: Αττική, Βοιωτία, Μεγαρίδα και Αργολίδα.
 Οι Καταλανοί τον 14ο αιώνα κυρίευσαν το δουκάτο και έκαναν πρωτεύουσα τη Θήβα.
 Η οικογένεια Ατζαγιόλι από τη Φλωρεντία διώχνει τους Καταλανούς.
 1456 η Αθήνα καταλαμβάνεται από τους Τούρκους.



ΠΡΙΓΚΙΠΑΤΟ ΤΗΣ ΑΧΑΪΑΣ


 το ιδρύει ο Βονιφάτιος και είναι υπό την υποτέλειά του
 φεουδαρχική οργάνωση & δυτικό τρόπο ζωής.
 Κομμάτι της Γαλλίας μεταμοσχευμένο σε ελληνικό έδαφος υπό τη διοίκηση των Βιλλεαρδουϊνων.
 Μεθώνη & Κορώνη παραχωρούνται στη Βενετία.
 Στη μάχη της Πελαγονίας (1259) νίκησε τους Φράγκους ο Αυτοκράτορας της Νίκαιας Μιχαήλ Παλαιολόγος και απέσπασε από το πριγκιπάτο το Μυστρά τη Μάνη το Γεράκι και τη Μονεμβασιά = Δεσποτάτο του Μυστρά.
 Ο Θεόδωρος ο Α΄ Παλαιολόγος μάχεται κατά της τοπικής αριστοκρατίας και των λατινικών κρατιδίων και ενισχύει τη βυζαντινή εξουσία στο Μοριά.
 Μέχρι το 1432 οι περισσότερες λατινικές κτήσεις της Πελ/σου ανακτήθηκαν από τους Έλληνες.


σελ. 15
β. Έλληνες και Φράγκοι.
 Η βυζαντινή πρόνοια & το φέουδο παρουσιάζουν ομοιότητες που διευκόλυναν την επιβολή της λατινικής κυριαρχίας.
 Οι προνοιάριοι προτιμούσαν να υποταχθούν για να εξασφαλίσουν την κατοχή των κτημάτων τους.
 Ο πληθυσμός αντιστέκεται λόγω δογματικών διαφορών.
 Ευγενείς με τη βοήθεια ντόπιων οργανώνουν νέα κρατίδια, που ήταν πόλοι συσπείρωσης και αγώνα για την αποκατάσταση της αυτοκρατορίας.


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (σελ 75)
1. Οι Βενετοί δεν ενδιαφέρονταν για την καλλιέργεια της γης, όπως οι σταυροφόροι. Διάλεξαν περιοχές που είχαν εμπορικές δυνατότητες. Κατακτούν λιμάνια στα νησιά του Ιονίου, του Αιγαίου και της Αδριατικής για να εξυπηρετήσουν τα εμπορικά τους συμφέροντα. Στην αρχή επιθυμούσαν να ελέγχουν συγκεντρωτικά τις κατακτήσεις τους, αλλά εξαιτίας του κόστους ενθάρρυναν Βενετούς ιδιώτες να αναλάβουν την κατάκτηση ελληνικών εδαφών.

2. Η λατινική κυριαρχία διευκολύνθηκε εξαιτίας των ομοιοτήτων του θεσμού της βυζαντινής πρόνοιας με το δυτικό φέουδο. Έτσι οι προνοιάριοι προκειμένου να εξασφαλίσουν τα κτήματά τους υποτάχθηκαν. Οι αγρότες αντιστέκονται εξαιτίας των δογματικών διαφορών. Ντόπιοι βοηθούν ευγενείς που σε ελεύθερες περιοχές οργανώνουν νέα κρατίδια που συσπειρώνουν τις δυνάμεις προς αποκατάσταση της Αυτοκρατορίας.



3. Οι Φράγκοι σταυροφόροι ήσαν, στην πλειοψηφία τους, γαλλικής καταγωγής. Οργάνωσαν το Πριγκιπάτο της Αχαΐας κατά το φεουδαρχικό σύστημα, αφού ήταν φορείς της μέσης δυτικής κοινωνίας, και ονόμασαν την Πελοπόννησο Nova Francia.

4. Πρόσωπα:

• Ο σεβαστός Νικόλαος Μονιάτης Έλληνες φεουδάρχες
• Ο σεβαστός Μιχαήλ Μοσσελίνος
• Αυτοί παίρνουν από τον ευγενέστατο κύριο Γραδονίγο μια περιοχή.
• Ο Υψηλότατος Δόγης & Δούκας της Κρήτης και του Μεγάλου & του Μικρού Συμβουλίου έδωσε στον τελευταίο την εντολή.

ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

ΔΟΓΗΣ
ΔΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ + ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΦΕΟΥΔΑΡΧΕΣ
ΜΙΚΡΟΙ ΓΑΙΟΚΤΗΜΟΝΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΕΣ
ΔΟΥΛΟΠΑΡΟΙΚΟΙ (ΒΙΛΑΝΟΙ – ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΦΕΟΥΔΑΡΧΕΣ)
ΔΟΥΛΟΙ (ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ)